Wiele artykułów wymaga zachowania szczególnych procedur zarówno na etapie ich użytkowania, jak i przechowywania. Należą do nich szeroko pojęte sprzęty i materiały medyczne. Dla ich poszczególnych klas zasady są bardzo różne. Wszystko zależy od tego, o jakiego rodzaju produktach mówimy, do czego są one wykorzystywane i czy znajdują się one na terenie podmiotu medycznego, czy też po prostu w domu. Odpowiednie przechowywanie gwarantuje zachowanie użyteczności materiałów, zapewnia także bezpieczeństwo osobom je stosującym oraz pracownikom podmiotu medycznego (lub niewykwalifikowanym opiekunom, wykonującym czynności pielęgnacyjne w domu). Jak dokładnie postępować w kwestii przechowywania leków, materiałów opatrunkowych, artykułów sterylnych i medycznych sprzętów elektronicznych? Wszystkiego dowiesz się z poniższego artykułu.

Prawidłowe przechowywanie leków

Leki to jeden z tych asortymentów, przy których stosowaniu i przechowywaniu musimy zachować szczególną ostrożność. Nawet niewielki błąd wystarczy, aby dany specyfik stracił swoje dobroczynne właściwości, a nawet by zaczął stanowić zagrożenie dla ludzkiego życia i zdrowia. Sprawdź, jak obchodzić się z lekami w podmiocie medycznym a jak w domu i jakie zasady obowiązują w trakcie ich transportu.

Leki w podmiocie medycznym

Personel medyczny szpitala, przychodni czy gabinetu specjalistycznego musi mieć stały dostęp do leków. Mówić można o dwóch kategoriach substancji: jedne to leki niezbędne w każdym podmiocie medycznym, niezależnie od jego profilu (np. zestaw przeciwwstrząsowy). Drugie to leki powiązane ze specjalizacją, wykorzystywane przez poszczególnych lekarzy.

Przede wszystkim z uwagi na ilość osób codziennie zjawiających się w podmiocie medycznym, leki muszą być doskonale zabezpieczone przed dostępem dla każdego poza wyznaczonymi pracownikami (czyli głównie lekarzami i pielęgniarkami). Pomieszczenie, w którym znajdą się zapasy leków, powinno być ponadto odpowiednio wentylowane, suche a w razie potrzeby klimatyzowane, aby nie przekraczać wartości temperatur podanych dla poszczególnych leków.

Do magazynu lub szafki z lekami na terenie przychodni czy szpitala, nie powinny docierać promienie słoneczne. Opakowania leków nie mogą leżeć bezpośrednio na podłodze ani dotykać ścian. Konieczne jest też zapewnienie ochrony przed zabrudzeniem (np. przed wnikaniem kurzu do wnętrza opakowania).

Te leki i środki medyczne, które wymagają niższych temperatur, należy przechowywać w lodówce. Oczywiście w przypadku podmiotu medycznego powinna to być lodówka specjalnie do tego celu przeznaczona – czyli taka, do której nie wkłada się żywności. Żadnych leków nie należy nawet przez krótki czas trzymać w zamrażarce.

Leki w domu

Największym problemem jest prawidłowe przechowywanie leków w miejscach, które nie są do tego z założenia przeznaczone – czyli m.in. w domu. Podczas gdy w podmiocie medycznym należy zadbać o aspekty takie jak temperatura, wilgotność czy prawidłowe opisania opakowania, w domu rzadko mamy możliwość aż tak starannie zorganizować naszą apteczkę. Jakie zatem kroki należy przedsięwziąć, aby nie zaszkodzić sobie i innym osobom, które będą korzystać z leków?

Przede wszystkim wybierz jedno miejsce, w którym będziesz przechowywać wszystkie leki (a przynajmniej większość z nich – o specjalnych wymaganiach niektórych preparatów przeczytasz nieco niżej). Powinna to być np. jedna szafka, kuferek czy pudełko. Istotna jest jego rzetelna organizacja – abyśmy nie musieli za każdym razem gorączkowo poszukiwać tabletek czy syropu, który właśnie chcemy zażyć.

Najłatwiej dostępne powinny być dwie kategorie leków: te, które przyjmujemy na stałe (np. codziennie) oraz te, które stosuje się w sytuacjach nagłych (np. niektóre leki nasercowe czy przeciwdziałające gwałtownym reakcjom alergicznym). W przypadku regularnego stosowania tych samych leków, świetnym rozwiązaniem jest posiadanie praktycznego sortera, w którym możemy umieścić tabletki i kapsułki z góry na cały tydzień, często również z podziałem na pory dnia.

Absolutnie nie umieszczaj w apteczce leków, których zastosowania nie jesteś pewien. Niestety mamy tendencję do oszczędności i zdarza nam się obciąć listek wokół ostatniej tabletki. W efekcie nie znamy jej nazwy ani terminu przydatności. Takich leków pozbądź się natychmiast.

Kiepskim pomysłem jest też składowanie ogromnej ilości specyfików – np. tych kupionych w promocyjnych cenach. Jeśli po zakończonej kuracji pozostanie jeszcze jakaś porcja antybiotyku, możesz go schować na przyszłość, ale nie należy go zażywać bez zalecenia lekarza.

Aby stale mieć pod kontrolą zawartość domowej apteczki, warto wyznaczyć w rodzinie osobę odpowiedzialną za jej regularne przeglądanie i aktualizowanie. Obowiązkiem tym możemy się też wymieniać np. w trybie miesięcznym. Przeterminowanych leków nie wolno wyrzucać do śmieci – ich miejsce jest w aptece, która zajmie się utylizacją. Zużyte leki możesz oddać w każdej aptece, bez żadnych opłat ani formalności.

Szczególnie zwróć uwagę na sposób przechowywania leków wówczas, gdy w domu mieszkają dzieci. Nawet ich umiejscowienie w najwyższej szafce może nie być dostatecznym zabezpieczeniem w kontekście dziecięcej dociekliwości i pomysłowości. Najlepiej zastosować w tym celu szafkę albo specjalną apteczkę w formie skrzynki z kluczykiem lub zamkiem cyfrowym.

A gdzie nie należy przechowywać leków? Amerykańskie kino próbuje przekonać nas, że idealnym miejscem na medykamenty jest łazienka. To nieprawda – wysoka wilgotność, standardowa dla tego pomieszczenia, może wpływać na ich właściwości fizyczne i chemiczne. Równie kiepskim pomysłem jest szafka współdzielona z artykułami spożywczymi albo środkami chemicznymi. Większości leków nie trzeba także trzymać w lodówce. Te, które tego wymagają (np. niektóre maści, krople do oczu czy insulina) musimy wyraźnie oddzielić od artykułów spożywczych, np. zamykając je dodatkowo w plastikowym pojemniku. Leki nie mogą dotykać ścianek lodówki.

Transport leków

Większość leków przechowuje się w temperaturze pokojowej. Zdarza się jednak, że do apteki udajemy się w trakcie upałów albo że kupujemy leki, które muszą być przechowywane w lodówce. Jak w tej sytuacji zadbać o zachowanie ciągu chłodniczego?

Wystarczy kierować się kilkoma prostymi zasadami: do apteki idź na samym końcu, po zrobieniu pozostałych zakupów, a następnie wróć z lekiem prosto do domu (w czasie poniżej godziny). Jeśli kupujesz leki wrażliwe na temperatury albo jest bardzo gorąco, weź z sobą torbę termiczną. Nada się nawet większy termos.

Możesz także skorzystać z usług firmy kurierskiej dowożącej artykuły medyczne – w przesyłce będzie znajdował się wkład chłodzący. W taki właśnie sposób problem zachowania ciągu chłodniczego rozwiązują przeważnie podmioty medyczne – pozostawiając transport w gestii producenta czy hurtownika.

Prawidłowe przechowywanie materiałów opatrunkowych

W przypadku materiałów opatrunkowych nie musimy już być tak ostrożni. Nadal jednak warto przestrzegać pewnych zasad, aby mieć pewność, że plastry czy bandaże spełnią swoje zadanie wówczas, gdy będziemy ich potrzebować.

Materiały opatrunkowe możemy schować w tej samej szafce, w której znajdują się leki. Warto poświęcić im osobną półkę, aby artykuły się nie mieszały i by w razie nagłej potrzeby nie poświęcać czasu na gorączkowe szukanie.

Podstawową zasadą jest trzymanie bandaży czy plastrów w miejscu czystym i suchym – dzięki temu nie stracą one swoich właściwości i nie będzie im grozić np. pokrywanie się pleśnią. Jeśli opakowanie gazy, bandaża czy plastrów zostało już otwarte ale nie wykorzystaliśmy całego artykułu (a nie jest to produkt jałowy), wówczas należy zadbać o zabezpieczenie opakowania przed kurzem i innymi zanieczyszczeniami (można np. włożyć je do plastikowego woreczka strunowego a dopiero później do szafki). Podobnie jak w przypadku leków, także opatrunki należy chronić przed dziećmi. Istnieje ryzyko, że maluch zrobi sobie krzywdę bawiąc się długim bandażem albo że po prostu zniszczy artykuły.

Szczególna uwaga należy się jałowym materiałom opatrunkowym. W ich przypadku każde uszkodzenie opakowania oznacza utratę właściwości aseptycznych. Niektóre opatrunki warto także przechowywać w lodówce (np. opatrunki hydrożelowe), co wzmacnia ich działanie.

Prawidłowe przechowywanie artykułów sterylnych

Zarówno w podmiotach medycznych, jak i w trakcie domowej opieki nad pacjentem, wykorzystywane są różnego rodzaju artykuły jednorazowe. Część z nich to produkty sterylne, co oznacza, że można ich użyć tylko wówczas, gdy nie mamy wątpliwości, że zachowały one swój jałowy charakter. Do tej kategorii należą m.in. igły i kaniule, dreny oraz cewniki. W szpitalach i przychodniach wykorzystywane są również jednorazowe albo sterylizowane i przechowywane w postaci pakietów narzędzia medyczne.

Podczas przechowywania takich materiałów należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby nie uszkodzić opakowania. Jeśli tak się stanie, artykuł absolutnie nie może zostać użyty – oznaczałoby to narażenie pacjenta na ogromne niebezpieczeństwo. Oczywiście takie produkty nie mogą być w zasięgu osób nieuprawnionych do tego (czyli pacjentów w przychodni a dzieci w domu).

Prawidłowe przechowywanie medycznych sprzętów elektronicznych

Coraz więcej osób posiada różnego rodzaju elektronikę o przeznaczeniu medycznym. Dzięki temu możemy na bieżąco monitorować stan naszego zdrowia. Mowa tutaj o sprzętach takich jak ciśnieniomierz, pulsoksymetr, termometr czy glukometr.

Urządzenia te również należy trzymać w czystym i suchym miejscu, chroniąc je przez skrajnymi temperaturami i przed promieniowaniem słonecznym. Po każdym użyciu sprzęt trzeba wyczyścić. Koniecznie zachowaj także instrukcję obsługi oraz gwarancję czy też paragon, na wypadek wystąpienia usterki.

Prawidłowe przechowywanie sprzętów i materiału medycznego wymaga przede wszystkim dobrej organizacji i przestrzegania pewnych zasad – zarówno w szpitalu czy przychodni, jak i w domu. To niewielki wysiłek który warto podejmować – zależy od niego skuteczność leków i artykułów medycznych oraz bezpieczeństwo korzystających z nich osób.