Zawał serca to jedna z głównych przyczyn zgonów na świecie. Właściwa reakcja w pierwszych chwilach po rozpoczęciu objawów może uratować życie osoby dotkniętej zawałem i znacząco zwiększyć jej szanse na powrót do zdrowia. Wiedza na temat tego, co robić w takich sytuacjach, jest kluczowa. Zobacz, co dla Ciebie przygotowaliśmy.
Czym jest zawał serca?
Zawał serca, nazywany również zawałem mięśnia sercowego, jest nagłym i krytycznym zaburzeniem, które pojawia się, gdy przepływ krwi do części serca zostaje zablokowany. Najczęstszą przyczyną jest gwałtowne zablokowanie jednej z tętnic wieńcowych, które dostarczają krew do serca, zazwyczaj spowodowane przez skrzep krwi.
Przyczyny: Główną przyczyną zawału serca jest miażdżyca – choroba, w której tłuste płytki gromadzą się na ścianach tętnic. Te płytki mogą pęknąć, tworząc wówczas skrzep, który blokuje przepływ krwi. Inne przyczyny to skurcz tętnicy, nadmierne zużycie kokainy lub innych narkotyków oraz rzadkie przypadki guza lub infekcji.
Skutki: Kiedy przepływ krwi do części mięśnia sercowego zostaje przerwany, komórki tej części zaczynają obumierać z braku tlenu. Martwa tkanka może prowadzić do trwałego uszkodzenia serca.
Objawy zawału serca
Objawy zawału serca mogą się różnić w zależności od osoby, płci i wieku. Oto lista objawów zaliczanych do najczęstszych.
Ból w klatce piersiowej: Ostry, ciągły ból w klatce piersiowej, który może promieniować do ramienia (szczególnie lewego), żuchwy, szyi, pleców lub żołądka. U niektórych osób ból może być mniej intensywny, przypominający niestrawność.
Objawy układu oddechowego: Duszności, trudności w oddychaniu, uczucie ucisku w klatce piersiowej.
Inne objawy: Poty, bladość, mdłości, wymioty, uczucie lęku lub niepokoju, uczucie zbliżającej się śmierci, zawroty głowy, omdlenia czy niepokój.
Uwaga! Kobiety mogą doświadczać nieco innych objawów, takich jak ból w dolnej części klatki piersiowej lub w brzuchu, nudności, wymioty, krótki oddech, ból w górnej części pleców lub zmęczenie.
Co robić w przypadku podejrzenia zawalu serca?
Zadzwoń na numer alarmowy bez wahania, nawet jeśli nie jesteś pewny, czy objawy wskazują na zawał serca. Uspokój poszkodowanego. Musisz ją zachęcić do zajęcia miejsca w spokojnym i zacienionym miejscu. Powinna ona unikać nadmiernego wysiłku. Czekajcie na pomoc medyczną. Jeśli nie ma przeciwwskazań, możesz podać kwas acetylosalicylowy. Podaj tabletkę aspiryny (o stężeniu 300 mg), poproś poszkodowanego o pogryzienie i połknięcie. Działa ona jako przeciwpłytkowy, co może pomóc w przywróceniu dopływu krwi do serca. Jednak nie podawaj, jeśli osoba ma alergię na aspirynę lub jeśli jest ryzyko krwawienia. Na bieżąco monitoruj stan poszkodowanego. Jeśli osoba traci przytomność i nie oddycha lub oddycha niewłaściwie, rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO) i kontynuuj aż do przyjazdu karetki.
Pamiętaj, że zawał serca jest sytuacją awaryjną i każda minuta tutaj się liczy. Szybkie działanie może uratować życie i zmniejszyć ryzyko trwałego uszkodzenia serca.
Jak przeprowadzać resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO)?
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) jest techniką ratunkową stosowaną w sytuacjach, gdy osoba nie oddycha i jej serce nie bije. Poprawnie wykonana RKO może znacząco zwiększyć szanse poszkodowanego na przeżycie. Oto dokładne instrukcje, krok po kroku.
Sprawdź reakcję poszkodowanego
Delikatnie potrząśnij poszkodowanego i zapytaj głośno: „Czy wszystko w porządku?”
Obserwuj reakcje i oddychanie osoby.
Wezwij pomoc
Jeśli jesteś sam, krzycz o pomoc. Jeśli osoba nie reaguje i nie oddycha, wezwij natychmiast numer alarmowy.
Pozycjonowanie poszkodowanego
Połóż osobę płasko na plecach na twardym podłożu. Uklęknij obok poszkodowanego.
Otwórz drogi oddechowe
Połóż jedną rękę na czole poszkodowanego, a drugą pod brodą.
Delikatnie odchyl głowę do tyłu i podnieś brodę, aby otworzyć drogi oddechowe.
Sprawdź oddychanie
Przyłóż ucho blisko ust i nosa poszkodowanego.
Nasłuchuj przez około 10 sekund. Jeśli nie słyszysz oddechu lub oddech jest nieregularny, zacznij RKO.
Ugniatanie klatki piersiowej
Umieść pięść jednej dłoni w środkowej części klatki piersiowej poszkodowanego, między sutkami. Nałóż drugą dłoń na pierwszej i spleć palce. Ramiona powinny być w pionie nad klatką piersiową. Ugniatanie powinno być wykonane wykorzystując ciężar ciała, a nie tylko siłę ramion. Wciskaj klatkę piersiową w dół na głębokość około 5-6 cm, a następnie pozwól, aby wróciła do pozycji wyjściowej. Kontynuuj ugniatanie z częstością 100-120 uciśnięć na minutę.
Oddechy ratownicze
Po 30 uciśnięciach klatki piersiowej, ponownie otwórz drogi oddechowe (jak w punkcie 4).
Zaciskając nos poszkodowanego palcami jednej ręki, przyłóż swoje usta do ust osoby i dokonaj pełnego oddechu, obserwując jednocześnie czy klatka piersiowa unosi się (powinna to zrobić, jeśli oddech był prawidłowy). Powtórz to dwukrotnie. Po dwóch oddechach ratowniczych wróć do ugniatania klatki piersiowej.
Kontynuuj RKO
Kontynuuj cykl 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechy ratownicze.
Nie przerywaj RKO, dopóki poszkodowany nie zacznie samodzielnie oddychać, nie nadejdzie pomoc medyczna, nie przyjdzie ktoś inny, kto może cię zastąpić, albo do momentu, gdy sam staniesz się zbyt zmęczony, aby kontynuować.
Ważne: Jeżeli nie jesteś pewny lub nie czujesz się na siłach, aby dokonać oddechów ratowniczych, skoncentruj się na ugniataniu klatki piersiowej. Ugniatanie klatki piersiowej jest najważniejszym elementem RKO w przypadku dorosłych.
Zapobieganie zawałowi serca
Zapobieganie zawałowi serca jest kluczowe dla zachowania długotrwałego zdrowia i zapewnienia jakości życia. Chociaż pewne czynniki ryzyka, takie jak wiek, płeć czy genetyka, są niezmienne, istnieje wiele działań, które można podjąć, by zminimalizować ryzyko wystąpienia zawału.
Zaczynając od diety, warto stawiać na produkty pełnoziarniste, owoce, warzywa, ryby bogate w tłuszcze omega-3 (np. łosoś, makrela, sardynki) oraz orzechy. Ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych, trans-tłuszczów, soli i cukrów prostych jest także ważne. Chude źródła białka, takie jak drób, ryby czy rośliny strączkowe, powinny być częścią codziennej diety, a nadmierne spożycie alkoholu i napojów gazowanych powinno być unikane. Nawadnianie się wodą jest również kluczowe dla zdrowia serca.
Regularna aktywność fizyczna to kolejny ważny aspekt profilaktyki. Zalecane jest uprawianie aktywności o umiarkowanej intensywności przez przynajmniej 150 minut w tygodniu lub o wysokiej intensywności przez 75 minut w tygodniu. Spacer, pływanie, jazda na rowerze czy ćwiczenia siłowe mogą pomóc w utrzymaniu zdrowego serca.
Utrzymywanie prawidłowej masy ciała jest niezbędne, ponieważ nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Jeśli chodzi o palenie tytoniu, jest to jeden z głównych czynników ryzyka zawału serca. Osoby, które palą, powinny rozważyć rzucenie tego nałogu i unikać miejsc, gdzie mogą wdychać dym tytoniowy.
Regularne badania kontrolne oraz kontrola ciśnienia krwi, cholesterolu i cukru to kolejne kluczowe elementy zapobiegania chorobom serca. W razie potrzeby warto skonsultować się z lekarzem w sprawie leków, które mogą pomóc w kontroli tych wskaźników. Ograniczenie spożycia alkoholu i znalezienie zdrowych sposobów radzenia sobie ze stresem, takich jak medytacja czy spędzanie czasu z bliskimi, również przyczyniają się do zdrowia serca.
Regularne kontrole lekarskie i odpowiednie leczenie wszelkich chorób współistniejących, takich jak cukrzyca czy nadciśnienie, mogą znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia zawału serca. Nawet jeśli czujemy się dobrze, monitoring naszego zdrowia jest kluczowy, aby unikać problemów w przyszłości.
Życie po zawale: wskazówki i restrykcje
Przebycie zawału serca jest znaczącym wydarzeniem w życiu każdej osoby i często wiąże się z potrzebą wprowadzenia pewnych zmian w codziennych nawykach i stylu życia.
Leki: Po zawale lekarze zazwyczaj przepisują leki, które pomagają w kontroli ciśnienia krwi, cholesterolu oraz zapobiegają zakrzepom krwi. Ważne jest regularne przyjmowanie przepisanych leków oraz konsultacja z lekarzem w przypadku obaw lub skutków ubocznych.
Dieta: Wskazane jest przyjęcie zdrowej diety, bogatej w owoce, warzywa, białko o niskiej zawartości tłuszczu oraz ograniczenie spożycia soli, cukru i tłuszczów nasyconych.
Aktywność fizyczna: Ważne jest również stopniowe wprowadzanie aktywności fizycznej. Należy zacząć od łagodnych ćwiczeń, takich jak spacerowanie, stopniowo zwiększając intensywność.
Unikanie stresu: Stres może być czynnikiem wyzwalającym dla problemów z sercem. Warto poszukać skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresem, takich jak medytacja, głębokie oddychanie czy hobby.
Unikanie alkoholu i tytoniu: Palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu zwiększa ryzyko kolejnego zawału. Jeśli palisz, warto rozważyć rzucenie palenia, a alkohol spożywać z umiarem.
Kontrole lekarskie: Regularne wizyty u lekarza są kluczowe, aby monitorować stan zdrowia, kontrolować ciśnienie krwi, cholesterol oraz ewentualnie dostosowywać dawkę leków.
Seksualność: Seks po zawale jest często tematem tabu, ale ważnym aspektem życia pacjenta. Większość ludzi może wrócić do aktywności seksualnej po kilku tygodniach od zawału, ale warto najpierw omówić to z lekarzem.
Wprowadzenie tych zmian i przestrzeganie restrykcji po zawale serca pomoże zmniejszyć ryzyko kolejnych problemów z sercem i poprawi jakość życia.
Podsumowanie
Zawał serca to poważne i naglące zagrożenie dla życia. Właściwa reakcja w kryzysowej chwili może uratować życie. Wiedza o objawach i pierwszej pomocy w przypadku zawale serca powinna być powszechna. Ważne jest, aby działać szybko, świadomie i zdecydowanie.