Pierwsza pomoc stanowi zespół czynności, które podejmuje się w razie wypadku, urazu czy nagłego ataku choroby. Niezaprzeczalnym jest, że pomaga ona ratować życie – to jednak nie wszystko, gdyż natychmiastowe działanie może także skrócić czas rekonwalescencji pacjenta. Znajomość zasad pierwszej pomocy jest niezwykle istotna – dowiedz się, jak pomóc drugiej osobie!
Obowiązek udzielenia pierwszej pomocy
Regulacje prawne w Polsce nakładają na świadków sytuacji zagrażającej zdrowiu bądź życiu drugiej osoby obowiązek niezwłocznego podjęcia czynności ratunkowych i powiadomienia o tym służb ratunkowych. Kodeks karny przewiduje karę do 3 lat pozbawienia wolności za nieudzielenie pomocy, o czym wspomina art. 162:
Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Warto podkreślić, że świadek jest zwolniony z odpowiedzialności karnej, jeśli udzielenie pomocy wiązałoby się z niebezpieczeństwem utraty życia lub doznaniem przez niego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
Podstawowe zasady pierwszej pomocy – o tym pamiętaj!
Udzielając pierwszej pomocy, powinniśmy się kierować jedną z naczelnych etycznych zasad w medycynie - primum non nocere, czyli po pierwsze nie szkodzić. Wskazuje ona, że w nagłych przypadkach powinniśmy zadbać o bezpieczeństwo: swoje, poszkodowanego i osób znajdujących się w pobliżu. Dlatego jeszcze przed przystąpieniem do udzielania pomocy należy głośno zawołać po pomoc kogoś, kto przechodzi obok bądź stoi i się przygląda – kiedy my zajmiemy się poszkodowanym, ta osoba zadzwoni pod numer ratunkowy. Następnie powinniśmy ocenić sytuację oraz zbadać terytorium, aby następnie usunąć zagrożenia.
Pierwsza pomoc krok po kroku
Kiedy zapewnimy bezpieczeństwo wszystkim dookoła, możemy spróbować ocenić stan poszkodowanego: delikatnie potrząsnąć go za ramiona i głośno zapytać Czy Pan/i mnie słyszy? Czy wszystko w porządku? Co się stało?. Dalsze postępowanie oparte jest na tym, czy poszkodowany odpowiada.
Osoba poszkodowana reaguje
Jeśli osoba poszkodowana jest przytomna i reaguje, należy zadać pytania dotyczące jej stanu, dopytać o uczulenia i choroby, a także przyjmowane leki. Informacje te należy zapamiętać lub, o ile to możliwe, zapisać – mogą być one niezwykle istotne dla ratownictwa medycznego. Na podstawie odpowiedzi powinniśmy także ocenić, czy konieczne jest wezwanie pogotowia.
Niewielka rana
W sytuacji, gdy osobie poszkodowanej nie zagraża niebezpieczeństwo, a posiada on niewielką ranę, należy oczyścić zranienie, zdezynfekować je i założyć opatrunek.
Zranienie i krwotok
Jeśli zranienie jest większe i występuje krwotok, należy założyć na ranę jałowy opatrunek lub czyste ubranie, by zastosować miejscowy ucisk. Następnie należy przykryć ranę kilkoma warstwami sterylnej gazy i zabandażować całość. Nieustające krwawienie wymaga założenia dodatkowej warstwy opatrunku oraz bandażu.
Co ważne, jeśli w ciele osoby poszkodowanej znajduje się ciało obce, nie powinniśmy próbować go usuwać – to zadanie dla zespołu ratownictwa medycznego!
Złamanie i zwichnięcie
Złamanie kończyny wiąże się z koniecznością jej unieruchomienia. Złamaną rękę należy podwiesić na chuście bądź bandażu, a złamaną nogę położyć na desce i unieruchomić bandażem lub ustabilizować poprzez zamocowanie jej do zdrowej nogi bandażem. Zwichnięcie z kolei wymaga przyłożenia zimnego okładu i unieruchomienia kończyny w pozycji, jaką wybierze poszkodowany.
Pamiętaj: nie próbuj nastawiać złamań i zwichnięć! A jeśli złamanie jest otwarte, ranę należy opatrzyć przy pomocy jałowego opatrunku lub czystego ubrania – zabronione jest wciskanie odłamków kostnych do środka.
Osoba poszkodowana nie reaguje
Brak reakcji ze strony poszkodowanego wymaga udrożnienia dróg oddechowych poprzez odchylenie jego głowy i poszukanie prawidłowego oddechu wzrokiem, dotykiem oraz słuchem. Jeśli oddech jest prawidłowy, należy ułożyć osobę poszkodowaną w pozycji bezpiecznej i oczekiwać na pomoc, regularnie sprawdzając oddech.
Brak oddechu oznacza, że musimy poprosić konkretną osobę o zadzwonienie na pogotowie, a następnie odchylić głowę osoby poszkodowanej do tyłu. Jeśli wciąż ona nie oddycha, konieczne jest rozpoczęcie wykonywania sztucznego oddychania. A jeśli nie słychać bicia serca, należy niezwłocznie rozpocząć reanimację.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa obejmuje powtarzanie schematu 30 uciśnięć klatki piersiowej (na głębokość ok. 5 cm z częstotliwością 100 razy na minutę) i 2 wdechów. Należy ją wykonywać do chwili odzyskania oddechu przez poszkodowanego bądź momentu przybycia medyków.
Znajomość podstawowych zasad pierwszej pomocy i szybka reakcja może pozwolić nam uratować życie drugiej osoby. Działania, które podejmiemy przed przybyciem służb ratunkowych mogą być wręcz nieocenione!