Chirurgiczne mycie rąk – czym jest?

Aseptyka skóry rąk została stworzona nie tylko z myślą o komforcie specjalistów, ale także bezpieczeństwie ich pacjentów oraz eliminacji ryzyka wystąpienia poważnych powikłań po operacji. I choć w XIX wieku nie zwracano na ten aspekt zbyt dużej uwagi, czasy te nieodzownie minęły i dziś już nikt nie wyobraża sobie wejścia na blok operacyjny bez zachowania odpowiednich środków higieny. Jednorazowe rękawiczki chirurgiczne nie stanowią jednak jedynej formy zabezpieczenia. Noszone przez dłuższy czas wręcz sprzyjają namnażaniu się bakterii, a co za tym idzie, tak ważna jest dezynfekcja rąk przed wykonanym zabiegiem, a także tuż po jego ukończeniu w celu zwiększenia skuteczności ochrony przed infekcją. Pamiętajmy, iż sterylizacja rąk nie jest możliwa, a odpowiednio przeprowadzona dezynfekcja skóry rąk przez chirurga jest jednym z głównych zaleceń WHO w kwestii opieki zdrowotnej. Aby jednak chirurgiczne mycie rąk było efektywne, tym samym wszelkie drobnoustroje zostały wyeliminowane, należy trzymać się ściśle określonych zasad postępowania przed oraz po zabiegu chirurgicznym.

Jak przebiega chirurgiczne mycie rąk?

Postępowanie zgodnie z wytycznymi dotyczącymi dezynfekcji rąk przez chirurgów ma na celu nie tylko zwiększenie higieny na bloku operacyjnym, lecz także całkowite usunięcie tzw. flory przejściowej oraz częściowe zniwelowanie flory stałej. W tym wypadku w gestii pracodawcy leży zapewnienie specjaliście dostępu do niezbędnych środków ochrony indywidualnej, bez czego prawidła aseptyka skóry rąk nie będzie po prostu możliwa. Przed i po zabiegu specjalista musi koniecznie skorzystać z zestawu do chirurgicznego mycia rąk, w którego skład wchodzi:

• szczoteczka chirurgiczna sucha,
• płyn do dezynfekcji rąk,
• umywalka z dostępem do bieżącej wody,
• jałowe ręczniki jednorazowe,
• płynne mydło.

Chirurgiczne mycie rąk z reguły trwa około pięciu minut, tym samym wykorzystywany przez personel medyczny płyn do dezynfekcji rąk powinien wykazywać silne działanie bakteriobójcze i wirusobójcze. Z pomocą tutaj przyjdą produkty takie jak Velodes Soft płyn do dezynfekcji rąk lub Skinman Soft Protect płyn do dezynfekcji rąk. Preparaty te są przebadane dermatologicznie, co więcej – nie podrażniają skóry ani nie wywołują reakcji alergicznej.

Po przeprowadzonym zabiegu lekarz specjalista jest zobowiązany do wykonania tej samej procedury, jaka miała miejsce przed rozpoczęciem czynności medycznych. Wykorzystywany w trakcie operacji czepek czy jednorazowe rękawiczki chirurgiczne powinny zostać oddane do utylizacji, chirurg natomiast jest zobowiązany do prawidłowej dezynfekcji rąk, która ma na celu usunięcie materiału zakaźnego i wszelkich drobnoustrojów. Chirurgiczne mycie rąk składa się bowiem z dwóch etapów – brudnego i czystego.

• Etap brudny – aseptykę rozpoczynamy od umycia rąk aż do łokcia z użyciem płynnego mydła. Tuż po tym należy oczyścić paznokcie z pomocą szczotki chirurgicznej, by w późniejszym czasie osuszyć je ręcznikiem jednorazowym. Każda z tych czynności powinna trwać około minuty.
• Etap czysty – aby dezynfekcja rąk mogła zostać zakończona zgodnie z wytycznymi, należy wykorzystać do tego specjalistyczny płyn do dezynfekcji rąk dla chirurgów. Przez dwie minuty należy nacierać nim dłonie do zgięcia łokciowego, a następnie poniżej zgięcia łokciowego przez kolejną minutę. Etap czysty kończymy poprzez natarcie wybranym środkiem obu dłoni i nadgarstków przez około dwie minuty.

Chirurgiczne mycie rąk – często popełniane błędy

Zaniedbania w aseptyce skóry rąk na skutek braku czasu czy dostępu do środków dezynfekcyjnych mogą przydarzyć się każdemu, a co ciekawe – nawet specjalistom z wieloletnim stażem pracy. Problem może pojawić się również w przypadku niewłaściwie przeszkolonego personelu. Wówczas istnieje ryzyko, że użyty zostanie nieodpowiedni płyn do dezynfekcji rąk lub będzie używany przez zbyt krótki czas, co znacząco obniża jego skuteczność. Chirurgiczne mycie rąk, które nie jest przeprowadzone zgodnie z aktualnie obowiązującymi zaleceniami, jest nie tylko nieskuteczne, lecz także groźne dla zdrowia i życia pacjenta.